چگونه با داشتن «وضعیت بهتر» برنده شویم؟
برداشتی از درس‌ هفتم سری آموزشی «استادی در شطرنج» نوشته‌ی استادبزرگ دانمارک لارس‌بوهنسن (استادیار انسیتو تکنولوژی ملبورن فلوریدای آمریکا در مدیریت ورزشی و استراتژی کسب‌وکار)
هیچ‌چیز لذت‌بخش‌تر از این نیست که شطرنجباز بعد از اتمام مرحله‌ی گشایش به هر میزان در وضعیت خویش برتری داشته باشد. اما تبدیل این برتری به پیروزی نباید کار ساده‌ای باشد
در شطرنج محدوده‌ی کسب تساوی وسعت زیادی دارد و دارا بودن برتری به تنهائی تضمینی برای کسب نتیجه نیست. این درس و محتوای کتاب قصد توانمندسازی شما در تبدیل پرشمارتر «وضعیت‌های بهتر» به «وضعیت برنده» را دارد.
وجه داشته باشید که در اینجا روی سخن در مورد پیروزی در «وضعیت‌های برنده» winning position نیست بلکه تمرکز تنها بر روی «وضعیت‌های بهتر» better position است. (فرض بر این است که استادان و به ویژه سوپراستادان از «وضعیت برنده» پیروزی بیرون خواهند کشید!)
بسیاری از بازیکنان میان این دو نوع برتری و وضعیت، اختلافی قائل نمی‌شوند. وقتی صاحب «وضعیت برنده» هستید، در حقیقت صاحب «برتری قاطع» بوده و در جریان ادامه‌ی بازی به شرطی که در انتخاب و اجرای حرکت‌های صحیح اشتباه نکنید با هر شیوه‌ی دفاع حریف، پیروز میدان خواهید بود. برتری شما در برابر بهترین دفاع ممکن نیز، ‌قاطع است. حتی مگنوس‌کارلسن، گری‌کاسپاروف و یا هودینی (کامپیوتر) نیز بدون «یاری شما» نجات نخواهند یافت! مطمئناً حریف تمام تلاش خود را خواهد کرد تا با پیچیده‌کردن بازی و دام‌گستری، بازی را حفظ کند اما اگر تمرکز شما همواره بر هدف نهائی خود باشد و گول حقه‌های حریف را نخورید حقیقتاً از دست او کاری ساخته نیست.
با اینکه کسب پیروزی با «وضعیت برنده» خود یک مهارت مهم است اما در این کتاب تمرکز ما بر روی آن نیست! در عوض تمرکز ما بر چگونگی کسب پیروزی تنها با داشتن «وضعیت بهتر» و نه «وضعیت برنده» است. در حقیقت پوزیسیون‌هائی که در آنها «برتری جزئی» یا حتی «برتری واضح» داریم و میزان این برتری هنوز سرنوشت‌ساز و قاطع نیست.
باید دانست که در برخورد با چنین پوزیسیون‌هائی در صورت دفاع دقیق حریف کسب پیروزی حتی با داشتن چنین برتری‌هائی امکان‌پذیر نیست و بازی با نتیجه‌ی تساوی به پایان خواهد رسید و پوزیسیون همچنان در «محدوده‌ی تساوی» قرار دارد.
در روزگاری نه چندان دور شطرنجبازان برای نمایش ارزیابی خود از علائمی که نشریه‌ی انفورماتور اختراع کرده بود استفاده می‌کردند. به عنوان مثال += نشان از برتری جزئی سفید درحالیکه ± به برتری واضح سفید اشاره دارد. اما اکنون برای نشان دادن میزان «برتری» از معیارهای ارزیابی‌های کامپیوتری که با واحد «پیاده» و با دقت «صدم پیاده» است استفاده می‌شود.
اکنون اگر در جریان ارزیابی میزان برتری بیشتر از 1.5 باشد، پوزیسیون برنده بوده و در برابر بهترین دفاع نیز تاب آورده و برنده می‌شود. در مقادیر کمتر از آن پوزیسیون همچنان در محدوده‌ی تساوی قرار دارد.
شطرنجبازان معاصر عاشق گفتگو درباره‌ی اینگونه برتری‌ها هستند. «در اینجا انجین برتری 0.4+ را به من داد» و یا «بعد از گشایش به طور واضح بهتر بودم» گزاره‌هائی هستند که بیرون سالن مسابقات شنیده می‌شوند.
اما این اعداد واقعاً چه معنائی دارند؟
در عمل از نظر من (هنسن) شاید بهتر باشد که از اینگونه برتری‌ها به عنوان «محدوده‌ی ضریب خطا» یاد کنیم. داشتن برتری به این دلیل مهم است که آستانه‌ی ارتکاب خطای دارنده‌ی آن نسبت به حریف بیشتر می‌شود.
به‌عنوان مثال اگر برتری شما مثلاً چیزی معادل 1.1+ است، آستانه ارتکاب یک یا دو بی‌دقتی را در ادامه‌ی بازی خواهید داشت و پس از آنها این میزان برتری کاهش و مثلاً به عدد 0.3- خواهد رسید. هر دو عدد 1.1+ و 0.3- در محدوده‌ی تساوی قرار دارند و بنابراین به‌رغم بروز خطا نتیجه‌ی نهائی از نظر تئوریک تغییری پیدا نخواهد کرد.اما اگر از حریف شما که در این مثال با وضعیتی با ضعف 1.1- آغاز کرده خطائی سرزند برتری شما ناگهان به 1.6+ رسیده که اکنون دیگر سرنوشت‌ساز و قاطع خواهد بود.
عد از مطالعه‌ی محتوای این مطلب خواهید آموخت که چگونه فرصت افزایش میزان برتری را از مقادیر «جزئی» یا «واضح» به نوع «برنده» یا «قاطع» تبدیل کنید.